विश्व आदिवासी जनजाति आन्दोलनको समग्र इतिहासको पाटोमा जाने हो भने विश्वमा आदिवासीहरुले आफ्नो हक-अधिकारका लागि सन् १९१८-१९२० देखि नै आन्दोलन सुरु गरेको देखिन्छ । तर, यहाँ विश्व आदिवासी आन्दोलनको आरोह-अवरोहको समग्र इतिहासको पाटोका बारेमा भन्दा पनि नेपालका आदिवासी जनजातिका बारेमा, त्यसमा पनि नेपालका आदिवासी जनजातिलाई नेप...
जीवनभरीको भोगाई र मनभित्रको अध्यारोलाई एकछिन बालेको दियोले दीर्घकालीन उज्यालो र न्यानोपन दिन्छ या दिदैन त्यो त भविष्यको कुरा हो तर मेरो बाबा खै? मेरो श्रीमान् खै? मेरो दाजुभाइ खै? मेरो आफन्त खै? जस्ता प्रश्न सहित बलपूर्वक बेपत्ता पारिएका पीडितहरुको १३ औं अन्तराष्ट्रिय दिवसको अवसरमा, सशस्त्रद्वन्द्वको समयमा आफ्नो प्रि...
आजभोेलि कयौं मानिसहरु गाई-गोरु काटेको/मारेको आरोपमा खास गरी आदिवासी जनजाति, दलित, मुस्लिम लगायतका मानिसहरु पक्राउ प्रहरीले पक्राउ गको भन्ने समाचार आउने गरेको छ । त्यसरी पक्राउ परेका मानिसहरुलाई जरिवाना गर्ने र जेल पर्ने पैmसला सुनाउने श्रीमान (न्यायाधीश) ले आप्mनो तजबिजमा एक-दुई-तीन-चार वर्ष जेल बस्नुपर्ने र ३, ४, ५,...
हुनत हालसम्म विश्वमा मान्यता प्राप्त ८ हजार मिटरभन्दा अग्ला हिम शिखर १४ वटा रहेका छन् । त्यसरी विश्व समुदायबाट मान्यता प्राप्त ८ हजार मिटरभन्दा १४ वटा हिम शिखरमध्ये सबैभन्दा अग्लो हिम शिखर ‘सगरमाथा’ हो । सौभाग्यवश सगरमाथा हिम शिखर हामै्र देशमा रहेको छ । आजभोलि प्रायः जसो विदेशी पर्वतारोहीहरुका माझ ‘सगरमाथा’ हिम शिखरल...
हुनत औपचारिक रुपमा विश्व आदिवासी दिवस मनाउनुअघि हाम्रा पिता-पूर्खाहरुले कयांै पटक राज्य अथवा भनौं सरकारले आपूmहरुका विरुद्ध गरेको विभेद, अन्याय र अत्याचारका विरुद्धमा विद्रोह गरेका थिए, आवाज उठाएका थिए, आन्दोलन गरेका थिए । जस्तै नेपालका आदिवासी जनजातिहरुका हकमा हेर्दा पनि सर्व प्रथम इस्वी सन् १७७० मा पल्लो किरात (लिम...
पंक्तिकारले केही वर्ष अघिदेखि नेपालबाट प्रकाशित हुने विभिन्न पत्रपत्रिका र अनलाइन न्युज पोर्टलमा राई के हो ? किरात के हो ? खम्बू के हो ? भन्ने सम्बन्धमा लेख्दै आएको यहाँहरुलाई विदितै छ । हुन पनि आजभोलि किराती महाजातिभत्रका विभिन्न उपजाति मानिएका जातिमध्ये ‘राई !’ एक हो भनिन्छ । खासमा ‘राई !’ सुरुदेखि नै नेपालका जात व...
निनाम लोवात्ती संभवतः विश्वकै सबैभन्दा लामो समयसम्म जेल जीवन बिताएका राजनेताका रुपमा चिनिन्छन्, नेल्सन मन्डेला । उनै मन्डेलाको सम्झनामा हरेक वर्षको १८ जुलाईका दिन अन्तर्राष्ट्रिय मन्डेला दिवसका रुपमा मनाईने गरिन्छ । स्मरणीय छ, सर्व प्रथम सन् २००९ मा संयुक्त राष्ट्र संघले आधिकारिक रुपमा हरेक वर्षको जुलाई १८ का दिनल...
केही समयअघि विभिन्न सञ्चारमाध्यममा आएको समाचारअनुसार आर्थिक वर्ष २०७९/०८० को जेठ महिनासम्ममा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा लगभग तीन लाख स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकले भ्रमण गरिसकेका छन् । समाचारअनुसार आर्थिक वर्ष २०७९/०८० को साउन महिनादेखि जेठ महिनासम्ममा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा दुई लाख ८८ हजार ३५९ जना पर्यटकले भ्रमण गरेक...
केही समय अघि विसं २०७८ मा भएको १२ औं रागिट्रय जनगणनाको पछिल्लो तथ्यांक सार्वजनिक भएको छ । सो तथ्यांकमा नेपालका जातजाति, भाषाभाषी, धार्मिक समूह आदिको तथ्यांक समेटिएको छ । स्मरणीय छ, त्यसअघि १२ औं जनगणनाको तथ्यांक दुई पटक सार्वजनिक गरिएको थियो । तापनि सो वेला जातजाति, भाषाभाषी, धार्मिक समूह आदिको तथ्यांक भने आउन सकेको ...
सगरमाथा-एभरेस्ट-चोमोलुङमा हिमाल विश्वकै अग्लो हिमाल हो भन्नेमा आजभोलि कसैको पनि विमति रहेको छैन । तथापि पनि सगरमाथा कति अग्लो ? र सगरमाथाको असली नाम के हो ? भन्ने सम्बन्धमा चाहिँ विगतका दिनमा अमेरिका र केही पश्चिमा देशहरुले विवाद झिकिरहन्थे । तर पछिल्लो पटक विसं २०७७ मंसिर २३ (सन् २०२० डिसेम्बर ८) का दिन औपचारिक रुपम...
