विचार

इलाम : विगतमा राज्यबाट ओझेल पारिएको मानिएपनि पछिल्लो समय विकासपथमा लम्किएको गाउँपालिका हो ‘माङ्सेबुङ गाउँपालिका’ । पर्यटकीय, जैविक, धार्मिक, सांस्कृतिक विविधतामा अग्रणी यो गाउँपालिका जिल्लाको पश्चिम दक्षिण क्षेत्रमा अवस्थित छ । राज्य पुर्नसंरचनापछि विकेन्द्रित अधिकार र बजेटका कारण विकट भएकै कारण भोग्नु परेका समस्याहर...

इलाम जिल्लाको पुरानो नाम ‘चारखोला’ हो । चारखोलाहरुमा माई, जोगमाई, पुवामाई र देउमाई हुन् । यी चार खोलाहरुलाई स्थानीय मानिसहरु माई भगवतीको रुपमा पूजा गर्दछन् । खोलाहरुको वहाव सालिन ढङ्गको छ र नोक्सानीहरु पनि आसपासका क्षेत्रमा कमै मात्रामा गर्दछन् । यीनै पवित्र माई भगवतीहरुमध्ये देउमाईको पश्चिमी क्षेत्र माङसेबुङ गाउँपाल...

हाल विश्वभरि नै ‘गो ग्रिन’, ‘गो नेचर’, ‘गो नेचुरल्ली’, ‘ब्याक टु नेचर’ आदिको नारासहित नयाँ अभियान सुरु भएको छ । यस कार्यमा चेतनाको वृद्वि दर पनि बढी रहेको देखिन्छ । चाहे त्यो खाने कुरोमा होस्, वा पिउने कुरोमा होस्, वा शरीर ढाक्ने कपडा अथवा भनौं मानिसहरुले आपूmले लगाउने लत्ता–कपडा, जुत्ता–चप्पल, पैसो बोक्ने ब्याग, बाह...

इलाम : पहाडी शृंखला, प्रकृतिले टप्पटप्प डाँडा टिपेर राखेको जस्तो प्राकृतिक सम्झनाहरू मनभित्रै पस्ने सुन्दरताको ठाउँ हो इलाम । नेपालकै प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यमध्ये उत्कृष्ट गन्तव्यहरूले भरिपूर्ण छ इलाम । पहाडकी रानी, झुल्केघाम र चियाबारीको जिल्ला आदि नामले चिनिने इलाम भौगोलिक बनोट, जैविक विविधता, धार्मिक क्षेत्र, ...

ज्ञान बायुङ राई ज्यु, विगतमा त हजुरले विभिन्न अनलाइनहरुमा लेख लेख्ने गर्नु हुन्थ्यो, राई जातिका बारेमा । तर, आजभोलि कतै केही लेखेको देख्दिन । भूमिगत नै हुनु भएको हो ? हो भने, भूमिगत हुनुपर्ने के कारण आई लँगयो ? यसरी धेरै समयसम्म हजुरको लेख–रचना पढ्न, हेर्न नपाउँदा खल्लो मलाई त साह्रै खल्लो लाग्छ । त्यसैले अरु बारेमा...

(लेखक:अरुण नेपाल,हाल इलाम नगरपालिका)   ५५ अरबका देखाउँने दाँत मात्रै आज नेपालमा एमसीसीका पक्ष र विपक्षमा चर्कै बहस हुँदैछ । यो बहसको अन्तर्यमा एमसीसी मार्फत प्राप्त हुने ५५ अरब जति पैसो त केबल देखाउने दात मात्र हो । मुलुक निर्माणका लागि आर्थिक श्रोतको सहि परिचालन आवश्यक हुन्छ भन्ने सत्य नेपालका राजनी...

हो, संभवतः विश्वमा कहीँ पनि एनजिओले राज्य पाएको छैन र, पाउँदैन पनि । तापनि नेपालमा भने विसं २०६२/०६३ को राजनैतिक परिवर्तनसंँगै नेपालमा कथित् ‘राई !’ जातिको नाममा खुलेको राई यायोेक्खा (स्मरण रहोस्, ‘यायोक्खा’ बान्तावा जातिको भाषा हो अरे ! र, ‘यायोक्खा’को अर्थ भने यो पंक्तिकारलाई थाहा भएन) नामक एक एनजिओले भने नेपालमा र...

नेपालका केही अनलाइन न्युज पोर्टल (उनीहरु आपूmलाई डिजिटल पत्रिका भन्न रुचाउँछन्) हरुको समाचार दिने शैली र उनीहरुले प्रकाशित गर्ने/छाप्ने/अपलोड गर्ने गरेको लेख, रचना, फिचर, आलेख आदि हेर्दा खासै खोट देखिँदैन, उनीहरु सही सलामत ढंगले नै सञ्चालन भएका हुन् ! भन्ने देखिन्छ । त्यसैले उनीहरुले आप्mनो अनलाइन न्युज पोर्टलका बारे...

राज्य पक्षका मान्छेहरू सकेसम्म प्रदेश–१ लाई ‘किरात–लिम्बुवान’, ‘किरात–खम्बुवान’ वा ‘किरात’ नाम मात्रै राख्न नदिने पक्षमा छन् । त्यसका लागि उनीहरूले ‘जनता प्रदेशको नाम होइन विकास चाहन्छन् !’ भन्ने खालको एक खाले भनाइ वा नारालाई अघि सार्दैछन् । उनीहरूले त्यसका लागि बढी से बढी ‘सगरमाथा–कोसी’, ‘सगरमाथा–मकालु’, ‘सप्तकोसी’ ...

गएको माघ १, २०७८ मा कान्तिपुर दैनिकको अनलाइन संस्करण र विविधा शीर्षकमा एक प्रकाशित भएको थियो । सो सोही दैनिका पत्रकार तथा विगत लामो समयदेखि दर्ता बिना नै ‘लिब्जु–भुम्जु’ अनलाइन चलाई रहेका गणेश राईले लेखेका थिए । उनले लेखको लेखको शीर्षक ‘किरात येले संवत्को नयाँ वर्ष’ रहेको थियो । धेरै त नभनौं (मेरा लागि) केही जानकारी...