इलाम : इलामको माङसेबुङ गाउँपालिकामा पर्ने इभाङ-चतुरे सडक खण्डको निर्माणाधीन कालोपत्रे सडक गुणस्तरहीन बन्दै गएको छ । नेपालटार-शान्तिडाँडा-मंगलबारे-धुसेनी-गजुरमुखी-इभाङ-चतुरेमोड-दमक खण्डमा पर्ने इभाङ-चतुरे सडकको माङसेबुङ २ स्थित तिखेगोलाईदेखि माङसेबुङ ३ स्थित चतुरेमोडसम्मको सडकमा कमसल ढुङ्गा, गिट्टी र बालुवा प्रयोग गरिएकाले गुणस्तरहीन बन्दै गएको हो ।
निर्माण कम्पनी कालिका/गजुरमुखी जेभीले निर्माण गरिरहेको १३ दशमलव २७९ किलोमिटर सडक खण्डमा गुणस्तरहीन काम भएको भन्दै स्थानीयवासीले विरोध जनाएको छन् । ठेकेदारले लापरवाही गरेको भन्दै स्थानीय आक्रोशित भएका छन् । गुणस्तरहीन सामग्रीको प्रयोग गरिएको कारण बनाइनसक्दै भत्किन थालेपछि स्थानीय आक्रोशित बनेका हुन् ।
निर्माणाधीन सडक पहिलो वर्षातमा नै क्षतविक्षत बनेको छ । गएको सातादेखि सुरु भएको वर्षातले सडक क्षतविक्षत भएको छ । सडकमा बिछ्याइएको सबबेस उप्किएर खाल्डैखाल्डा परेका छन् । अधिकाशं क्षेत्रमा नाली र पर्खाल बनाई नसक्दै भत्किएका छन् । सडकमा पस्ने भलबाढी कटाउन आसपासमा निर्माण गरिएको नाली तथा सडकमुनिबाट उठाइएको पर्खाल बनाई नसक्दै भत्किएका हुन् । सडकको कतिपय मेसेनरी र ग्याबिन पर्खाल समेत पल्टिन लागेका छन् ।
मापदण्डअनुसार सामग्री प्रयोग नगरेको, क्युरिङ नगरिएको, मापदण्ड अनुसार सिमेन्ट र वालुवा प्रयोग नगरिएको आदि कारण पहिलो वर्षातमा नै पुरै भत्किएको स्थानीय तिलकबहादुर कार्की बताउँछन् । ‘जुन मात्रामा निर्माण समाग्रीहरु प्रयोग हुनुपर्दथ्यो त्यसो गरिएन । हामीले ठेकेदारका मान्छेलाई पटक पटक अनुरोध गर्यौं तर उनीहरु बाटो गुणस्तर बनाउन मानेनन्’ कार्कीले भने, ‘प्रभावकारी अनुगमन गर्न वडालाई पनि भन्यौ तर सुनुवाई भएन ।’
विकास आयो भनेर मख्ख परेका माङसेबुङबासीहरु पहिलो वर्षातमा नै सडक क्षतविक्षत बनेपछि आक्रोशित बनेका हुन् । निर्माणको जिम्मा लिएको ठेकेदार कम्पनीको लापरवाहीले निर्माणाधीन सडकको नाली र पर्खाल बनाई नसक्दै भत्किएको स्थानीय अर्का स्थानीय प्रेम सुब्बाले बताए । ‘सडक बनेकोमा खुसी छौं तर तर गुणस्तरीय निर्माण सामग्री प्रयोग नगरेका कारण बलियो बनाएन’ सुब्बा भन्छन्, ‘सडक बलियो बन्नुपर्छ र गुणस्तरयुक्त हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो माग हो ।’
वेश निर्माण गर्दै लापरवाही भएकाले सडकको काम नसक्दै भत्किन थालेको स्थानीय कृष्णबहादुर बस्नेतले बताए । उनले अनुगमन नभएको र ठेकेदारले लापरवाही गरेका कारणले सडक भत्केको बताए । ‘हामीलाई हाम्रो बाटो राम्रो होस् भन्ने लाग्छ । तर बाटो हेर्दा एक वर्ष पनि काम दिन्छ जस्तो छैन । सुरुदेखि नै राम्रो गरिदिएको भए दीगो हुन्थ्यो’ बस्नेत भन्छन्, ‘जनप्रतिनिधिहरु पनि यही बाटो हिँड्छन् । तर निगरानी गर्दैनन् । यसप्रति समयमै सम्बन्धित निकायको ध्यान गएको भए यस्तो हुँदैनथ्यो ।’
यता माङसेबुङ ३ का वडाअध्यक्ष मैतराज राईले गाउँपालिकाको तर्फबाट कामको गुणस्तरका सम्बन्धमा सम्बन्धिन ठेकेदारलाई बोलाएर नै ताकेता गरेपनि अटेर गरेको बताए । ‘काम जुन गुणस्तरमा हुनुपर्ने हो, त्यस्तो नभएको पाएपछि गाउँकार्यपालिको बैठकले नै ठेकेदार बोलाएर ध्यानाकर्षण गराएका हौं । उहाँहरुले सुधार गर्ने प्रतिवद्धता जनाउनुभयो तर कार्यान्वयन गर्नुभएन’ वडा अध्यक्ष राईले भने, ‘यस्तै हो भने यो सडकले जीवन्तता पाउने देखिएन । टालटुले काम भयो । लामो समयसम्म टिक्ने देखिदैंन ।’ उनले यस विषयमा आगामी कार्यपालिकाको बैठकमा कुरा उठाएर अघि बढ्ने सोंचमा रहेको बताए ।
वर्खामा हिलो र हिउँदमा धुलोमय बाटोमा कष्टकर यात्रा गर्दै आएका माङसेबुङवासीले कालोपत्रे हुने खबरले हर्षित भएका थिए । तर गुणस्तरहीन काम हुँदा त्यहाँका जनताले पुनः सास्ती भोग्न बाध्य छन् । ठेकेदार कम्पनीको लापरबाहीका कारण सडकको कालोपत्रे दिगो नहुने हो कि भन्नेतर्फ पनि स्थानीयले शङ्का गर्न थालेका छन् । ठेकेदार र अनुगमन गर्ने इन्जिनियरको मिलेमतोमा सडक मापदण्ड नै पूरा नगरी बनाइएको स्थानीयको आरोप छ ।
गाउँपालिका अध्यक्ष डिकेन्द्र इदिङ्गो र् काम गुणस्तरीय सम्बन्धी सम्बन्धित निकायलाई ध्यानाकर्षण गरेको बताए । ‘यो प्रोजेक्ट कन्ट्याक्टरले काम सुरु गरेदेखी नै निर्धारित समयभित्र कामको क्वान्टिटी र क्वालिटी सम्बन्धि ध्यानाकर्षण गाउँपालिकाको तर्फबाट मैले गरेको छु’ अध्यक्ष इदिङ्गोले भने, ‘हिजो अस्ति पनि सडकको गुणस्तरीय सम्बन्धि ध्यानाकर्षण गरेको छु ।’
स्थानीय पूर्वाधार विकास तथा कृषि सडक विभाग (डोलिडार) र ठेकेदार कम्पनी कालिका/गजुरमुखी जेभीबीच २०७५ मंसिर २५ मा ५ वर्षे ठेक्का सम्झौता भएको थियो । निर्माण कम्पनीले ५ वर्षको अवधिमा उक्त सडकको कालोपत्रे गर्ने कामको चरणगत रुपमा कार्य सम्पन्न गर्नुपर्ने शर्त रहेको छ । ५ वर्षमध्ये २ वर्षभित्र निर्माण कार्य सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ । निर्माणका बखत भएका कमी कमजोरी सच्याएर सुधार गर्नका लागि अर्को १ वर्ष दिइएको छ भने बाँकी २ वर्ष कार्य सम्पादनका आधारमा मर्मतसम्भार गर्नुपर्ने समय कम्पनीलाई दिइएको छ ।
सम्झौताको साढे २ वर्ष वितिसक्दा समेत निर्माणको काम समेत सकिएको छैन । काममा ढिलासुस्ती भइरहेको छ । केही अफ्ठ्यारा भागमा अझैपनि बेस हाल्ने काम गरिएको छैन । बेस गरिएको केही भागमा हिलैहिलो समेत जमेको भेटिन्छ । निर्माण कम्पनीले विभिन्न समस्या देखाउँदै काममा ढिलासुस्ती गरिरहेको छ । सम्बन्धित निकाय मौन छ ।
सडकको लागि नेपाल सरकारको २० प्रतिशत र एशियाली विकास बैङ्कको ऋण ८० प्रतिशत खर्च हुने गरी ३१ करोड रुपैयाँको लागत रहेको छ ।
संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय अन्तर्गत स्थानीय पूर्वाधार विकास तथा कृषि सडक विभाग (डोलिडार) को ग्रामीण सडक सञ्जाल सुधार आयोजना मार्फत ३१ करोड रुपैयाँको लगानीमा माङसेबुङ २ तिखे गोलाईदेखि माङसेबुङ ३ चतुरेसम्मको सडक कालोपत्रे भइरहेको छ । सो सडक चतुरेस्थित दमक-चिसापानी-रवि (फाल्गुनन्द मार्ग) सँग जोडिनेछ ।
